Wet Huis voor klokkenluiders

Op 1 juli 2016 is de Wet Huis voor klokkenluiders in werking getreden.
 

Doel van de wet is de voorwaarden voor het melden van maatschappelijke misstanden binnen organisaties te verbeteren door onderzoek naar misstanden mogelijk te maken en melders van misstanden beter te beschermen.

Het Huis voor klokkenluiders 
De wet voorziet in de oprichting van een Huis voor klokkenluiders waar individuen, zoals werknemers, ambtenaren, zzp’ers, stagiaires, vrijwilligers of uitzendkrachten, melding kunnen maken van misstanden binnen de organisatie waarvoor zij werkzaamheden verricht(t)en. Dit Huis zal bestaan uit een afdeling advies en een afdeling onderzoek.
De afdeling advies van het Huis kan te allen tijde advies geven aan de melder en de melder begeleiden indien gewenst.
De afdeling onderzoek van het Huis zal onderzoek doen naar een vermoeden van een maatschappelijke misstand. Ook kan het Huis onderzoek doen naar de wijze waarop de werkgever zich tegenover de melder heeft gedragen. De werkgever is in beginsel verplicht volledig en naar waarheid inlichtingen te verstrekken en inzage te geven in stukken die nodig zijn voor het doen van onderzoek.
Indien het onderzoek is afgerond wordt een rapport opgesteld met een analyse van de missstand en de (vermoedelijke) oorzaken daarvan. Eventueel wordt het rapport aangevuld met aanbevelingen aan de werkgever. Dit rapport zal openbaar worden gemaakt.

Melding misstand 
Een melding moet betrekking hebben op een misstand met een maatschappelijk belang:
• schending van een wettelijk voorschrift
• gevaar voor de volksgezondheid
• gevaar voor de veiligheid van personen
• gevaar voor de aantasting van het milieu
• gevaar voor het goed functioneren van overheidsorganisatie of bedrijf als gevolg van een onbehoorlijke wijze van handelen of nalaten.
Uitgangspunt van de wet is dat een werknemer een vermoeden van een maatschappelijke misstand eerst intern bij zijn werkgever meldt, waarna de werkgever de vermoede misstand zal onderzoeken en eventueel maatregelen zal treffen. Indien een melding niet naar behoren is behandeld door de werkgever, bijvoorbeeld niet binnen een redelijke termijn, of van de werknemer in redelijkheid niet kan worden gevraagd de melding eerst intern te doen, kan de werknemer de melding bij de afdeling onderzoek van het Huis doen.

Interne meldregeling verplicht 
Voor werkgevers die 50 werknemers of meer in dienst hebben, stelt de wet een interne meldregeling verplicht. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op een dergelijke meldregeling.
De  wet geeft aan dat in een dergelijke regeling minimaal de volgende zaken moeten worden opgenomen:
• op welke manier met de interne melding wordt omgegaan
• wanneer er  sprake is van een misstand (met als uitgangspunt de wettelijke definitie daarvan)
• bij welke functionaris een interne melding gedaan moet worden
• dat de werkgever vertrouwelijk met de melding omgaat als de melder aangeeft dat hij dat wil
• dat de werknemer een adviseur in vertrouwen mag nemen om advies in te winnen.
De werkgever is verplicht om iedereen die bij hem werkt schriftelijk of digitaal te informeren over de hierboven genoemde punten. Daarbij moet hij hen ook informeren over de omstandigheden waaronder zij extern een melding kunnen doen, en over de rechtsbescherming bij een melding.
De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht ten aanzien van de interne meldregeling. Het is aan te raden de ondernemingsraad zo vroeg mogelijk te betrekken bij de totstandkoming van de regeling.

Bescherming van klokkenluiders
Zodra een melding is gedaan, geniet de werknemer een zekere bescherming. De werkgever mag de werknemer niet benadelen als gevolg van de melding, zoals ontslaan of overplaatsen. Werknemers genieten deze bescherming uitsluitend indien de melding op redelijke gronden, te goeder trouw en naar behoren is gedaan en de werknemer zorgvuldig heeft gehandeld. Dit benadelingsverbod geldt alleen voor werknemers en ambtenaren.
Door de Eerste Kamer is op 1 maart 2016 de regering via een motie gevraagd om ook diegene die anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst arbeid verricht zoals zzp’ers, stagiaires en vrijwilligers onder het benadelingsverbod te laten vallen zodat ook zij beschermd worden tegen benadeling als gevolg van het melden van een vermoeden van een misstand.

Voor meer informatie: www.huisvoorklokkenluiders.nl.